> Publikacje JP2online> 3. Biskupstwo, lat...> Kardynał Karol Woj...

Kardynał Karol Wojtyła wobec księży-pedofili

W przestrzeni medialnej pojawiły się zarzuty w stosunku do Karola Wojtyły o niewłaściwe reagowanie na przypadki nadużyć seksualnych księży pracujących na terenie archidiecezji krakowskiej w latach 70. Przedstawiamy uporządkowaną chronologię wydarzeń dotyczących trzech kapłanów: Józefa Loranca, Bolesława Sadusia i Eugeniusza Surgenta. W publikacji prezentujemy fakty wraz z dokumentami źródłowymi z archiwum IPN.

Fot. Archiwum Uniwersyteckie KUL.

Ksiądz Józef Loranc (1932-1992)

Skandal wokół ks. Józefa Loranca wybuchł w 1970 r. w miejscowości Jeleśnia (pow. żywiecki). Kapłan ten będąc wikarym molestował dziewczynki podczas lekcji religii, do czego się przyznał i został osądzony zarówno przez sąd świecki jak i kościelny. Tuż po ujawnieniu przestępstwa przez miejscowego proboszcza ks. Feliksa Jurę, kard. Wojtyła suspendował Loranca, zakazał mu przebywania na terenie parafii i nakazał jego izolację w klasztorze w Mogile. Równolegle działały organy państwowe – po śledztwie prokuratorskim sąd wojewódzki w Krakowie skazał kapłana na dwa lata więzienia. Po odbyciu kary ks. Loranc stanął przed Sądem Metropolitalnym Krakowskim. Trybunał kościelny odstąpił od wymierzania kapłanowi dodatkowych kar, uwzględniając jego ukaranie przez władzę świecką i przyjmując zasadę niekarania dwukrotnie za tę samą winę. Kard. Wojtyła ogłaszając wyrok w liście do ks. Loranca jasno zaznaczył, że uważa go za winnego. „Zaniechanie wymiaru kary przez trybunał kościelny ani nie przekreśla przestępstwa, ani nie zmazuje winy”. Ks. Loranc, który deklarował poprawę i naprawienie popełnionego zła, był obserwowany przez innych księży i stopniowo przywracany do posługi duszpasterskiej, z wyłączeniem katechizacji dzieci i młodzieży. Nie ma wiarygodnych informacji o jego powrocie do praktyk pedofilskich.

Fotografie ks. Józefa Loranca wykonane po osadzeniu w Wojewódzkim Areszcie Śledczym w Krakowie, prawdopodobnie w dniu 07.05.1970 r. Fot. Archiwum IPN

Kalendarium wydarzeń:

1958 r. - ks. Loranc przyjmuje święcenia kapłańskie.

1958–1968 r. – praca w charakterze wikariusza w parafiach: Bestwina, Rybna, Dobczyce, Wieliczka, Kobierzyn.

1968 r. – przeniesienie ks. Loranca do parafii w Jeleśni.

1969–luty 1970 r. – ks. Józef Loranc dopuszcza się molestowania dziewczynek poniżej 15 roku życia przy obecności innych dzieci podczas lekcji religii.
Link do meldunku o zakończeniu postępowania przygotowawczego

28 lutego 1970 r. – informacja o zachowaniu ks. Loranca dociera do jego bezpośredniego zwierzchnika ks. Feliksa Jury, który był proboszczem parafii w Jeleśni. Proboszcza odwiedzają matki wraz z poszkodowanymi dziećmi. Ks. Jura rozmawia osobno z dziewczynkami. Zeznaje później przed prokuraturą, że z dziewczynkami rozmawiał „jako duszpasterz niejako tak jak na spowiedzi. Wypytując je zastrzegłem się, że tego nie będę ujawniał i dlatego czuję się moralnie związany tym zobowiązaniem”. Ks. Loranc wezwany przez proboszcza w obecności matek przyznaje się do winy i wyraża skruchę.
Link do protokołu z przesłuchania ks. Jury z dnia 19.03.1970 r.
Link do notatki służbowej sporządzonej po przesłuchaniu przez SB ks. Jury

1 marca 1970 r. (niedziela) – ks. Jura udaje się do dziekana ks. Jana Marszałka. Ustalają, że proboszcz następnego dnia przedstawi sprawę w krakowskiej kurii. Po rozmowie z dziekanem ks. Jura oznajmia ks. Lorancowi, że musi się stawić w kurii w poniedziałek.
Link do notatki służbowa sporządzonej po przesłuchaniu przez SB ks. Jury

2 marca 1970 r. – kard. Karol Wojtyła dowiaduje się o zachowaniu ks. Loranca. Najpierw sprawę relacjonuje kardynałowi ks. Jura, potem ks. Loranc, który przyznaje się do winy. Wedle relacji ks. Jury „kardynał był wstrząśnięty”, zakazał ks. Lorancowi powrotu na parafię, nakazał, aby udał się do domu swojej matki w Łodygowicach i oczekiwał na dalsze postępowanie. Kard. Wojtyła osobno informuje ks. Jurę „ażeby natychmiast usunąć ks. Loranca z Jeleśni”. W tym samym tygodniu na ks. Loranca zostaje nałożona suspensa, która obowiązuje od 1 marca. Oznaczała ona zakaz sprawowania wszelkiej posługi kapłańskiej (w tym prowadzenia lekcji religii). Decyzja o nałożeniu suspensy zapada przed wyjazdem kard. Wojtyły do Rzymu, czyli przed 7 marca. Brak w dokumentach dokładnej daty podjęcia tej decyzji.
Link do notatki służbowej sporządzonej po przesłuchaniu przez SB ks. Jury

3 marca 1970 r. – terenowe władze partyjne powiadamiają Służbę Bezpieczeństwa o czynach ks. Loranca. Przesłuchanie kierownika szkoły w Jeleśni, matek poszkodowanych i proboszcza. Według informacji Biura Śledczego MSW tego dnia kard. Karol Wojtyła ukarał ks. Loranca suspensą i nakazał pobyt w klasztorze w Mogile.
Link do informacji dot. deprawowania dziewczynek przez ks. Loranca

10 marca 1970 r. – Do parafii w Jeleśni dociera oficjalny list z kurii krakowskiej (osobno do ks. Jury oraz do ks. Loranca) informujący o nałożonej na ks. Loranca suspensie oraz o jego izolacji w klasztorze w Mogile. Jest też mowa o konieczności poddania się leczeniu psychiatrycznym. Ks. Loranca już nie ma w parafii – nie odbiera listu. Tego samego dnia dwaj bracia ks. Loranca zabierają z plebani jego rzeczy.
Link do protokołu z przesłuchania ks. Jury z dnia 19.03.1970 r.
Link do notatki służbowej sporządzonej po przesłuchaniu przez SB ks. Jury

11 marca 1970 r. – ks. Loranc stawia się w kurii krakowskiej przed biskupem pomocniczym Janem Pietraszką. Biskup informuje go o nakazie zamieszkania w klasztorze cystersów w Mogile, gdzie ma oczekiwać na dalsze decyzje kard. Wojtyły, który 7 marca wyjechał do Rzymu.
Link do protokołu z przesłuchania ks. Jury z dnia 19.03.1970 r.
Link do notatki służbowej sporządzonej po przesłuchaniu przez SB ks. Jury

12 marca 1970 r. – wszczęcie śledztwa przez Prokuraturę Wojewódzką w Krakowie o przestępstwo z art. 176 i 177 kk.
Link do planu zatrzymania ks. Loranca

13 marca 1970 r. – ks. Loranc przeprowadza się z domu swojej matki w Łodygowicach do klasztoru w Mogile. Melduje się w klasztorze na pobyt czasowy. W tym dniu funkcjonariusze SB po raz pierwszy przesłuchują proboszcza parafii w Jeleśni ks. Feliksa Jurę.
Link do planu zatrzymania ks. Loranca
Link do notatki służbowa sporządzonej po przesłuchaniu przez SB ks. Jury

18 marca 1970 r. – zatrzymanie ks. Loranca w klasztorze w Mogile przez funkcjonariuszy SB i przewiezienie go do aresztu śledczego w Krakowie.
Link do planu zatrzymania ks. Loranca

19 marca 1970 r. – decyzja prokuratury o tymczasowym aresztowaniu ks. Loranca (na okres 30 dni).
Link do postanowienia prokuratury o tymczasowym aresztowaniu ks. Loranca
Link do nakazu prokuratury przyjęcia ks. Loranca do Aresztu Śledczego w Krakowie

26 marca 1970 r. – naczelnik Wydziału Śledczego KWMO Kraków ppłk Zdzisław Niewiarowski zwraca się do komendantów powiatowych o sprawdzenie „drogą operacyjną, czy ujawnione na terenie parafii Jeleśnia fakty deprawacji dziewcząt przez w/w miały miejsce i w tych miejscowościach”. Przychodzące odpowiedzi nie zawierają informacji o molestowaniu przez ks. Loranca dzieci w poprzednich parafiach. Brak jedynie zapytania w sprawie parafii w Kobierzynie.
Link do pisma do naczelnika Wydziału IV w Krakowie z dnia 26.03.1970 r.
Link do pisma I zastępcy komendanta powiatowego MO ds SB w Myślenicach
Link do pisma I zastępcy komendanta powiatowego MO ds SB w Bielsku-Białej
Link do pisma I zastępcy komendanta powiatowego MO ds SB w Krakowie
Link do odpowiedzi zastępcy komendanta KPMO w Myślenicach
Link do odpowiedzi zastępcy komendanta KPMO w Krakowie
Link do odpowiedzi zastępcy komendanta KPMO w Bielsku-Białej
Link do kolejnej odpowiedzi zastępcy komendanta KPMO w Krakowie

od połowy kwietnia do 26 maja 1970 r. – ks. Loranc przebywa na obserwacji w szpitalu psychiatrycznym w Morawicy k. Kielc. Stwierdzono, że był świadomy w trakcie popełnienia przestępstwa. Biegły psycholog wydał opinię wskazującą na „wysoki poziom intelektualny badanego”.
Link do pismo do Wydziału Inspekcji Biura Śledczego MSW w Warszawie w sprawie badań psychiatrycznych
Link do nakazu wydania ks. Loranca przez Państwowy Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych
Link do pisma w sprawie wyniku badań psychiatrycznych ks. Loranca

12 czerwca 1970 r. – prokurator kieruje do sądu akt oskarżenia.
Link do meldunku o zakończeniu postępowania przygotowawczego w sprawie ks. Loranca

10 września 1970 r. – sąd w Żywcu skazuje ks. Loranca na dwa lata pozbawienia wolności z zaliczeniem aresztu tymczasowego (od 19 marca) oraz grzywnę w wysokości 500 zł.
Link do meldunku o rozpatrzeniu sprawy przez Sąd Wojewódzki w Krakowie

lipiec 1971 r. – ks. Loranc wychodzi z więzienia warunkowo po odbyciu 2/3 kary.

sierpień/wrzesień 1971 r. – Sąd Metropolitalny Archidiecezji Krakowskiej rozpatruje sprawę ks. Loranca.

27 września 1971 r. – kard. Wojtyła pisze list do ks. Józefa Loranca informując o wyroku Trybunału Metropolitalnego w Krakowie. Sąd kościelny powołując się na kan. 2223 par. 3. n. 2 nie wymierzył ponownej kary, ze względu na wcześniejszą karę wymierzoną przez stronę świecką. Zastosowano tu zasadę niekarania dwukrotnie za ten sam czyn. Jednocześnie kard. Wojtyła zaznacza, że „Zaniechanie wymiaru kary przez trybunał kościelny ani nie przekreśla przestępstwa, ani nie zmazuje winy. Każde przestępstwo winno być ukarane”. Kardynał dostrzega również „zachowanie się Księdza świadczące o chęci naprawienia zła, oraz szczerą poprawę” dlatego znosi z ks. Loranca suspensę, zgadza się na jego pobyt w parafii w Zakopanem „jednakże bez misji kanonicznej do katechizacji dzieci i młodzieży.”
Link do listu kard. Wojtyły do ks. Loranca w sprawie wyroku Trybunału Metropolitalnego

jesień 1971 r. – ks. Loranc zamieszkuje w klasztorze przy parafii Najświętszej Rodziny w Zakopanem, gdzie zajmuje się przepisywaniem ksiąg liturgicznych.

15 września 1973 r. – proboszcz parafii w Zakopanem ks. Władysław Curzydło kieruje list do kard. Karola Wojtyły. Zawiera on propozycję Parafialnego Zespołu Duszpasterskiego w Zakopanem, aby ks. Józef Loranc został nominowany na wikariusza tamtejszej parafii i mógł sprawować posługę wikariusza z wyłączeniem katechizacji. Do tej pory zajmował się „wyłącznie przepisywaniem tekstów liturgicznych dla Wydziału Duszpasterskiego Kurii Metropolitalnej”. Z dokumentu tego dowiadujemy się, że ks. Loranc przez blisko dwa lata od wyroku Sądu Metropolitarnego nie był dopuszczany do funkcji duszpasterskich i mieszkał w izolacji klasztornej.
Link do listu ks. proboszcza do Kurii Metropolitalnej w Krakowie

listopad 1973 r. – ks. Loranc zostaje rezydentem w parafii Najświętszej Rodziny.

16 lipca 1974 r. – rzekomy donos anonimowego parafianina skierowany do kard. Karola Wojtyły w którym autor wyraża swoje zaniepokojenie zachowaniem ks. Józefa Loranca. Jest to prowokacja SB mająca na celu zdyskredytowanie księdza w oczach kurii. W lewym dolnym rogu listu znajduje się informacja, że dokument napisał i opracował funkcjonariusz wydziału IV SB kpr. Tadeusz Czerwiński w dniu 16.07.1974 r. List został napisany w dwóch egzemplarzach, z czego jeden jako anonim egzemplarz został wysłany do kurii, a drugi trafił do teczki osobowej księdza. Brak informacji o dalszych czynnościach w tej sprawie.
Link do donosu spreparowanego przez SB na ks. Loranca, zaadresowanego do kard. Wojtyły

14 czerwca 1975 r. – ks. Loranc zostaje przeniesiony jako kapelan do Szpitala Powiatowego w Chrzanowie, gdzie opiekuje się szpitalną kaplicą pw. Jezusa Miłosiernego.

czerwiec 1981 r. – ks. Loranc przestaje być kapelanem w szpitalu w Chrzanowie z powodu przejścia na rentę chorobową w Domu Księży Chorych w Krakowie-Swoszowicach.

1 października 1992 r. – ks. Loranc umiera w wieku 60 lat.

Ksiądz Bolesław Saduś (1917-1990)

Ks. Bolesław Saduś, wieloletni pracownik krakowskiej kurii, a potem proboszcz parafii św. Floriana w Krakowie, w grudniu 1972 r. wyjechał do Austrii, gdzie pracował do końca życia. W mediach pojawiły się zarzuty, że kard. Karol Wojtyła wysłał go tam, żeby zatuszować pedofilski skandal z udziałem ks. Sadusia. Dokumenty IPN nie wskazują jednak, że Saduś był pedofilem – krążyły tylko opinie, że jest homoseksualistą – ani że przyczyną jego wyjazdu do Austrii na pewno był jakikolwiek skandal seksualny. Bez dostępu do archiwów archidiecezji krakowskiej nie sposób tego zweryfikować. Na podstawie tych samych donosów TW i samego ks. Sadusia wiemy, że kapłan na wiele lat wcześniej zaczął się ubiegać o przeniesienie z archidiecezji krakowskiej. Kilka miesięcy przed rzekomym skandalem informował o chęci wyjazdu do USA. Hipoteza o odwołaniu Sadusia z parafii św. Floriana z powodów obyczajowych pojawia się w donosach informatorów Służby Bezpieczeństwa, którzy przedstawili wówczas wiele wzajemnie sprzecznych wersji wydarzeń. W lutym 1979 r., kilka miesięcy przed pierwszą wizytą Jana Pawła II w Polsce, oficer SB ppłk Józef Biel działając na zlecenie płk. Zenona Płatka z IV dep. MSW, zapewne poszukując materiałów kompromitujących na nowo wybranego papieża, uznał wersję o tuszowaniu skandalu za wiarygodną. Nie jest to jednak wystarczająca podstawa do uznania tej hipotezy.

Ksiądz Bolesław Saduś. Fot. Archiwum IPN

Kalendarium wydarzeń:

1941 r. – święcenia kapłańskie Bolesława Sadusia. Był wcześniej alumnem krakowskiego seminarium i studiował w Rzymie.

1941-1953 r. – ks. Saduś jest wikarym w Makowie Podhalańskim i w parafii Dobrego Pasterza na krakowskim Prądniku Czerwonym.

1949-1955 r. – pierwszy okres współpracy ks. Sadusia z Urzędem Bezpieczeństwa. Ks. Saduś przyjmuje jako informator pseudonim „Brodecki”.

1953-1967 r. – ks. Saduś pracuje w kurii w Wydziale Katechetycznym, a od 1960 r. jest zastępcą dyrektora wydziału.

1960 r. – ponowna rejestracja ks. Sadusia jako tajnego współpracownika. Współpraca trwa do lat 70. i jest kontynuowana również po wyjeździe ks. Sadusia do Austrii w 1972 r. Ks. Sadusiowi zależało, żeby nie był traktowany jako współpracownik – nie przyjmował zadań do wykonania, wynagrodzenia, nie spisywał doniesień. Rozmowy z nim funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa oceniali jednak jako bardzo cenne. Donosy ks. Sadusia dotyczyły przede wszystkim pracy kurii krakowskiej i szerzej całego środowiska kapłańskiego. W 1969 r. ks. Saduś zmienia pseudonim z „Brodecki” na „Kanon”.
Link do charakterystyki TW ps. „Kanon” (ks. Bolesław Saduś)

8 lipca 1965 r. – podczas urlopu spędzanego w Nowym Sączu ks. Saduś zostaje wezwany na komendę w związku ze zgłoszeniem mężczyzny (pełnoletniego), który twierdził, że obawia się, że zostanie przez ks. Sadusia wykorzystany. Według oświadczenia mężczyzny, zgłosił się on na milicję, ponieważ ks. Saduś zaproponował mu wspólne picie wina w namiocie ks. Sadusia. Umówili się na godzinę 15. Wzbudziło to obawy mężczyzny, ponieważ jego brat twierdził, że przed około 12 laty został przez ks. Sadusia upojony winem (a być może również oszołomiony środkami nasennymi) i prawdopodobnie zgwałcony. Obaj mężczyźni nie wiedzieli, że Saduś jest księdzem – ks. Saduś przedstawiał się im jako ginekolog. O godzinie 15 mężczyzna poszedł na umówione spotkanie, ale z funkcjonariuszem milicji, który zatrzymał ks. Sadusia i odprowadził go na komendę. Kiedy zorientował się, że ma do czynienia z osobą duchowną, przekazał sprawę funkcjonariuszom Służby Bezpieczeństwa. Ks. Saduś nie znał powodu zatrzymania.

Obaj mężczyźni złożyli pisemne oświadczenia. W oświadczeniu brat mężczyzny, który zgłosił się na komisariat, powtarza oskarżenie o upojenie winem przed 12 laty i podejrzenie o gwałt. Mężczyzna był wtedy pełnoletni. Oświadczenie może budzić wątpliwości, ponieważ zgodnie z nim mężczyzna, mimo podejrzeń, że został zgwałcony, dalej spotykał się z ks. Sadusiem. Ks. Saduś zapoznał się z oświadczeniami i stanowczo im zaprzeczył. Rozważa wstąpienie na drogę sądową, ale zależy mu na tym, żeby kuria nie dowiedziała się o sprawie.

Funkcjonariusz SB starał się przekonać ks. Sadusia, że zawdzięcza on wyciszenie sprawy interwencji SB. Służba Bezpieczeństwa próbowała wykorzystać to wydarzenie od bliższego związania ks. Sadusia. W teczkach IPN nie ma śladów, by sprawa miała jakiś dalszy ciąg w sądzie.
Link do notatki służbowej nt. zatrzymania ks. Bolesława Sadusia na komisariacie w Nowym Sączu z dnia 8.07.1965 r.
Link do oświadczenia w związku z zatrzymaniem ks. Bolesława Sadusia na komisariacie w Nowym Sączu z dnia 8.07.1965 r.
Link do drugiego oświadczenia w związku z zatrzymaniem ks. Bolesława Sadusia na komisariacie w Nowym Sączu z dnia 8.07.1965 r.
Link do notatki służbowej nt. działań oficera SB w związku z zatrzymaniem ks. Bolesława Sadusia w Nowym Sączu z dnia 9.07.1965 r.
Link do notatki ze spotkania oficera SB z TW „Brodecki ” (ks. Bolesław Saduś) dot. zajścia w Nowym Sączu z dnia 28.08.1965 r.

listopad-grudzień 1967 r. – dwa donosy informatora ps. „Jacek” (nie udało się zidentyfikować osoby) nt. księży-homoseksualistów, wśród których wymieniony jest ks. Bolesław Saduś w kontekście kontaktów z „młodymi chłopcami”, bez sprecyzowania jednak, czy chodzi o osoby nieletnie.
Link do wyciągu z doniesienia informatora ps. „Jacek” nt. homoseksualizmu ks. Bolesława Sadusia
Link do notatki ze spotkania z informatorem ps. „Jacek” nt. księży-homoseksualistów w Krakowie

1967-1971 r. – ks. Saduś pełni funkcję proboszcza w kościele św. Katarzyny w Krakowie. Wraca do prowadzenia katechez dla młodzieży. Nie jest zadowolony z tej funkcji (choć według jednego z donosów sam się o nią ubiegał) i od 1968 r. powtarzają się informacje o jego planach przenosin w inne miejsca (m.in. do Żywca, Warszawy czy Łodzi).
Link do wyciągu z doniesienia TW „Tuz” dot. starań ks. Bolesława Sadusia o probostwo w parafii św. Katarzyny w Krakowie
Link do charakterystyki TW ps. „Brodecki ” (ks. Bolesław Saduś) sporządzonej przez oficera SB
Link do wyciągu z notatki z rozmowy z TW „Brodecki ” (ks. Bolesław Saduś) sporządzona przez oficera SB
Link do wyciągu z doniesienia TW ps. „Brodecki ” (ks. Bolesław Saduś) sporządzona przez oficera SB

czerwiec 1971-maj 1972 r. – ks. Saduś pełni funkcję administratora (wikariusza-zarządcy) w parafii św. Floriana w Krakowie. Wikariusz-zarządca zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego z 1917 r. pełnił w parafii obowiązki proboszcza do czasu powołania nowego proboszcza. We wszystkich dokumentach SB dotyczących tego okresu ks. Saduś określany jest jako proboszcz lub pełniący funkcje proboszcza w parafii św. Floriana. Jest zadowolony z objęcia tej prestiżowej placówki, mimo to ubiega się o przeniesienie do Stanów Zjednoczonych w celu podjęcia pracy naukowej. Zgodnie z jego donosami, dzieje się to przy wiedzy i wsparciu kard. Karola Wojtyły.
Link do notatki służbowej dot. spotkania z TW „Kanon ” (ks. Bolesław Saduś) z dnia 21.12.1971 r.
Link do wyciągu z doniesienia TW ps. „Kanon ” (ks. Bolesław Saduś) z dnia 28.03.1972 r.
Link do strony z oficjalnego czasopisma kurii krakowskiej z informacją o zakończeniu pracy w parafii św. Floriana przez ks. Bolesława Sadusia

6 maja 1972 r. – donos TW ps. „Zbigniew” (nie udało się zidentyfikować osoby) o ustnym zwolnieniu ks. Sadusia z funkcji proboszcza św. Floriana z powodu demoralizacji „wielu młodych chłopców, których wykorzystywał do spraw seksualnych”, a których matki „pomstują na niego i odgrażają się” na ulicach Krakowa. TW „Zbigniew” zastrzega, że nie zna danych personalnych chłopców, a informacje te otrzymał z kilku źródeł, m.in. od księży z krakowskiej kurii.
Link do wyciągu z notatki służbowej ze spotkania z TW ps. „Zbigniew ” dot. przyczyn odwołania ks. Bolesława Sadusia z parafii św. Floriana z dnia 20.05.1972 r.

19 czerwca 1972 r. – donos TW ps. „Pątnik” (pod tym pseudonimem zarejestrowany został ks. Stanisław Szlachta) nt. komentarzy dotyczących odejścia ks. Sadusia z parafii św. Floriana. Uważa się, że ks. Saduś sam zrezygnował z powodów ambicjonalnych (brak możliwości zrobienia kariery w Krakowie) albo z powodu jakiejś „sprawy z kobietą”. W kolejnym donosie z 24 sierpnia 1972 r. twierdzi, że ks. Saduś wyjechał z powodu zawiedzionych nadziei na nominację biskupią albo w celu poprawienia swojej sytuacji materialnej.
Link do wyciągu z doniesienia TW ps. „Pątnik ” dot. przyczyn odwołania ks. Bolesława Sadusia z parafii św. Floriana
Link do wyciągu z notatki służbowej z doniesienia TW ps. „Pątnik” dot. powodów wyjazdu ks. Bolesława Sadusia za granicę

21 sierpnia 1972 r. – donos TW ps. „Jurek” (pod tym pseudonimem zarejestrowany został ks. Józef Szczotkowski pracujący w krakowskiej kurii) informujący, że polecenie opuszczenia parafii św. Floriana przez ks. Sadusia spowodowane było kłopotami, „jakie sprawili mu rodzice dzieci, których on był katechetą”. Donosiciel przyznaje się, że nie wie, w jakiej formie (pisemnie czy ustnie) ks. Saduś został pozbawiony stanowiska. Przewiduje przeniesienie ks. Sadusia do Stanów Zjednoczonych albo innej parafii w Krakowie w celu ukrycia, że ks. Saduś został odwołany.
Link do wyciągu z doniesienia TW ps. „Jurek” dot. powodów wyjazdu ks. Bolesława Sadusia za granicę

31 sierpnia 1972 r. – ks. Saduś informuje SB, że nie jest już proboszczem w parafii św. Floriana. Twierdzi, że w uzgodnieniu z kardynałami Wojtyłą i Wyszyńskim, organizuje swój wyjazd do RFN, gdzie ma pracować naukowo i zajmować się duszpasterstwem Polonii. Oficer SB stwierdza w notatce dotyczącej tego spotkania: „Skądinąd wiadomo, że musiał opuścić archidiecezję na skutek postawionych mu zarzutów natury moralnej”. Nie wiadomo, czy jest to tylko jego opinia oparta na ww. donosach, a także ile jest prawdy w doniesieniach ks. Sadusia o pomocy otrzymanej od kardynałów.
Link do notatki służbowej ze spotkania z TW ps. „Kanon ” 31.08.1972 r. w sprawie planów pracy w RFN

grudzień 1972 r. – ks. Saduś wyjeżdża do Wiednia. Początkowo ma to być tylko kilkumiesięczny pobyt, ponieważ (według samego ks. Sadusia) wciąż aktualny jest plan wysłania ks. Sadusia do RFN. Wyjazd do Wiednia odbywa się przy pomocy kard. Wojtyły, który uzgadnia warunki pobytu ks. Sadusia w Austrii z wiedeńskim arcybiskupem kard. Franzem Königem. Ostatecznie ks. Saduś pozostaje w Austrii aż do śmierci w 1990 r. Od 1975 r. był proboszczem w niewielkiej miejscowości Gaubitsch. Pozostał w kontakcie z kard. Karolem Wojtyłą, a po 1978 r. z papieżem Janem Pawłem II, a także ze Służbą Bezpieczeństwa, której przekazuje informacje z Austrii.
Link do notatki służbowej ze spotkania z TW ps. „Kanon ” (ks. Bolesław Saduś) dot. jego wyjazdu za granicę
Link do charakterystyki TW ps. „Kanon” (ks. Bolesław Saduś)

11 stycznia 1973 r. – donos TW ps. „702” (nie udało się zidentyfikować osoby) ze spekulacjami nt. wyjazdu ks. Sadusia z Polski. TW jest przekonany, że Saduś wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Wśród księży panują przypuszczenia, że powodem były „jakieś nieformalności z okresu pracy w kurii” lub związek z kobietą.
Link do wyciągu z rozmowy z TW ps. „702” dot. wyjazdu ks. Bolesława Sadusia za granicę

2 września 1974 r. – donos TW ps. „Koło” (pod tym pseudonimem zarejestrowany został ks. Stefan Stopka, proboszcz w Przytkowicach) informujący, że Saduś „jest pederastą”. Kard. Wojtyła przenosząc ks. Sadusia miał według TW wiedzieć o orientacji seksualnej ks. Sadusia, ale zataić to przed władzami kościelnymi Austrii. Kard. Wojtyle stawiany jest m.in. na tej podstawie zarzut, że nie poinformował kard. Franza Königa o problemach z ks. Sadusiem. Jest to jednak jedynie opinia jednego z TW, proboszcza w niewielkiej miejscowości oddalonej od Krakowa, którego trudno uznać za wiarygodne źródło informacji o działalności kurii.

O zatajeniu skandalu przed kard. Königiem świadczyć ma również oficjalny list, który został wysłany przez kard. Wojtyłę do Wiednia w tej sprawie, w którym nie ma informacji o skłonnościach ks. Sadusia. Trzeba jednak pamiętać, że o tego typu skandalach kard. Wojtyła nie mógł informować w oficjalnych pismach z obawy przed inwigilacją SB (korespondencja zagraniczna kleru była z reguły kontrolowana przez służby PRL). Jeśli w ogóle doszło do jakiegoś skandalu z udziałem ks. Sadusia, czego na podstawie dokumentów IPN nie da się z całą pewnością stwierdzić, to kard. Wojtyła mógł o tym poinformować kard. Königa w sposób nieoficjalny.
Link do wyciągu z notatki TW ps. „Koło” dot. okoliczności wyjazdu ks. Bolesława Sadusia do Austrii

16 lutego 1979 r. – na prośbę płka Zenona Płatka ppłk Józef Biel przygotowuje informację o ks. Sadusiu, w której pisze, że do odwołania z funkcji proboszcza św. Floriana doszło w skutek „niewątpliwie uzasadnionych” skarg od rodziców kierowanych do kurii w sprawie deprawowania przez ks. Sadusia nieletnich chłopców, a wyjazd do Austrii został ułatwiony przez Wojtyłę „dla zatuszowania skandalu”. Mowa jest o chłopcach niepełnoletnich, jednak bez sprecyzowania ich wieku. Nie wiadomo, na jakich dokumentach opierał się Biel, formułując tę opinię, i w jakim celu ją przygotował.
Link do pisma płk. Zenona Płatka do ppłk. Józefa Biela z prośbą o informacje nt. ks. Bolesława Sadusia
Link do pisma ppłk. Józefa Biela do płk. Zenona Płatka z informacjami nt. ks. Bolesława Sadusia

1990 r. – ks. Bolesław Saduś umiera w wieku 73 lat. W Austrii nie było żadnych skarg na jego niewłaściwe zachowanie, także po opublikowaniu w mediach materiałów na jego temat.

Ksiądz Eugeniusz Surgent (1931-2002)

Ks. Eugeniusz Surgent, będąc kapłanem diecezji lwowskiej (z siedzibą w Lubaczowie), przebywał na terenie metropolii krakowskiej, korzystał tym samym z sytuacji podlegania jednocześnie dwóm biskupom. Pojawiające się w mediach sugestie, że od 1957 do 1968 był przenoszony z parafii do parafii z powodu skandali seksualnych nie znajdują pokrycia w faktach. Ks. Surgent jako wikary często się konfliktował z proboszczami. Jednocześnie posiadał łatwość zjednywania sobie wiernych. Był do tego stopnia lubiany przez miejscowych, że jego odwołanie z Lipnicy Wielkiej w 1966 r. doprowadziło do lokalnych zamieszek i usunięcia skłóconego z ks. Surgentem proboszcza. W kurii krakowskiej był skonfliktowany z jej kanclerzem ks. Mikołajem Kuczkowskim, o czym świadczą jego wypowiedzi potwierdzane przez tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa.

Problemy obyczajowe ks. Surgenta rozpoczęły się w 1969 r. Z przechwyconej korespondencji kurialnej SB dowiedziała się o karach dyscyplinarnych nałożonych na księdza przez jego macierzystego biskupa w Lubaczowie Jana Nowickiego za „czyn deprawujący”, którego się dopuścił w Krakowie względem nieletniego chłopca. Wiemy o tym z drugiej ręki od opisującego to wydarzenie oficera SB – przechwycona korespondencja nie zachowała się nawet w kopiach. Zostało to wykorzystane jako dodatkowy argument werbunkowy i w 1969 r. ks. Eugeniusz Surgent zostaje TW ps. „Georg”. Jego współpraca z SB trwała zaledwie kilka miesięcy.

Sprawa deprawowania przez kapłana kilkunastu chłopców (w tym 6 poniżej 15 roku życia) wybuchła w kolejnej placówce parafialnej, do której trafia, we wsi Kiczora. Rodzice ofiar zgłaszają sprawę w czerwcu 1973 r. zarówno do dyrektora miejscowej szkoły, do kurii krakowskiej oraz na milicję. Kuria krakowska zareagowała szybko. 18-22 czerwca przeprowadzono śledztwo, po którym kardynał Karol Wojtyła orzekł winę księdza. Nałożył na niego zakaz przebywania w miejscowości Kiczora oraz wyrzucił ks. Surgenta z archidiecezji krakowskiej. Warto odnotować, że do kurii dotarła również delegacja części parafian, którzy bronili księdza. Równolegle ruszyło śledztwo prokuratorskie, w wyniku którego ksiądz został skazany na 3 lata pozbawienia wolności.

W więzieniu przebywał ponad rok – wyszedł warunkowo w wyniku amnestii ogłoszonej na XXX-lecie PRL. Wówczas ślad po nim się urwał. Nie mamy wiedzy, jakie kary go spotkały w jego rodzimej diecezji. Zgodnie z prawem kościelnym to biskup lubaczowski Jan Nowicki miał tutaj wyłączną jurysdykcję do nakładania kar kanonicznych. Od 1978 roku ks. Eugeniusz Surgent pojawił się w parafiach diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Początkowo jako wikary, a od 1985 r. jako proboszcz jednoosobowej parafii w Lubnie. W tym samym roku podjął kolejny raz współpracę z SB jako TW ps. „Kazik”.

Istnieje wiele relacji tajnych współpracowników SB o gorszących zachowaniach ks. Surgenta w parafiach w Człuchowie, Lubnie, Karmazynach, od molestowania chłopców w wieku 12-14 lat do praktyk homoseksualnych z pełnoletnimi. Ci sami TW informowali o rzekomych interwencjach oburzonych parafian u miejscowego biskupa Ignacego Jeża – dla porządku należy odnotować, że kuria tego faktu nie potwierdza. Również SB nie wszczęło żadnych postępowań przeciwko swojemu TW.

Eugeniusz Surgent fotografia z 1958 roku. Fot. Archiwum IPN

Kalendarium wydarzeń:

Czerwiec 1957 r. – Eugeniusz Surgent przyjmuje święcenia kapłańskie w Krakowie z rąk abp. Eugeniusza Baziaka. Formalnie zostaje wyświęcony na kapłana archidiecezji lwowskiej w Lubaczowie (tak się nazywał fragment diecezji lwowskiej znajdujący się w powojennej Polsce). Było to możliwe ponieważ, abp Baziak łączył swoją osobą dwie diecezje – był tytularnym arcybiskupem Lwowa z siedzibą w Lubaczowie oraz jednocześnie administratorem apostolskim archidiecezji krakowskiej. Sam ks. Surgent był związany z Lwowem w którym się urodził i mieszkał do 14 roku życia, stąd jego przypisanie do diecezji w Lubaczowie, jednak pracę duszpasterską podjął w diecezji krakowskiej. Taki układ powodował, że po śmierci abp. Baziaka, ks. Surgent podlegał jednocześnie dwóm biskupom. Biskupowi miejsca w którym pracował – czyli arcybiskupowi krakowskiemu Karolowi Wojtyle (w zakresie przydziału do parafii i pełnionych tam funkcji) oraz ordynariuszowi lubaczowskiemu, który miał wyłączne prawo do osądzania go i nakładania kar kościelnych.

1957-1964 r. – funkcja wikarego w parafiach: Lachowice k. Żywca (od 1957), Jaworznie (od 1958), Oświęcimiu (od 1960), Wieliczce (od 1962), gdzie się konfliktuje z miejscowym proboszczem – parafianie stają w obronie ks. Surgenta.
Link do notatki służbowej od k.s. „T.S.” na temat pobytu ks. Eugeniusza Surgenta w parafii w Wieliczce

1964-1965 r. – po zwolnieniu z pracy w archidiecezji krakowskiej przez abp. Karola Wojtyłę, ks. Surgent jest w dyspozycji biskupa w Lubaczowie.
Link do zapytania KP MO o przeniesie ks. Eugeniusza Surgenta do parafii lubaczowskiej

1965 r. – objęcie funkcji wikarego w parafii w Lipnicy Wielkiej.

23 sierpień 1966 r. – odwołanie ks. Eugeniusza Surgenta z parafii w Lipnicy Wielkiej po jego konflikcie z proboszczem. Wierni nie godzą się na usunięcie wikarego. Wysyłają telegram-ultimatum żądając dymisji proboszcza i awansowania usuniętego wikarego na jego funkcję. Kuria ignoruje ultimatum, w związku z czym dochodzi do lokalnych zamieszek – dzień po ogłoszeniu decyzji kurii parafianie siłą usuwają proboszcza z plebanii i wysyłają samochód po ks. Surgenta. Sprawa kończy się polubownie, kard. Karol Wojtyła odwołuje nielubianego proboszcza z Lipnicy Wielkiej, jednak na jego miejsce nie mianuje ks. Surgenta, tylko innego kapłana. Surgent oświadcza przed delegacją parafian, że podporządkowuje się decyzji arcybiskupa.
Link do notatki służbowej dotyczącej konfliktu w parafii Lipnica Wielka pow. Nowy Targ
Link do doniesienia TW ps. „Gajowy ” w sprawie reakcji kurii krakowskiej na wydarzenia w Lipnicy Wielkiej

sierpień 1966 r. – objęcie funkcji wikarego w parafii w Żywcu.

1968-1971 r. – funkcja wikarego w parafii w Krakowie przy klasztorze sióstr norbertanek na Salwatorze. Najprawdopodobniej latem 1969 r. ks. Surgent molestuje nieletniego chłopca (dokładnie jest mowa o „czynie deprawującym”), którego matka zgłasza ten fakt najpierw pisemnie, następnie osobiście do biskupa pomocniczego archidiecezji krakowskiej Jana Pietraszki, twierdząc, że nie chce szkodzić księdzu, a jedynie informuje o fakcie. Bp Pietraszko kieruje sprawę do biskupa w Lubaczowie Jana Nowickiego, któremu oficjalnie podlegał ks. Surgent. Bp Jan Nowicki potępia listownie czyn ks. Surgenta. Ważąc szkodliwość czynu biskup prawdopodobnie decyduje się na pisemne upomnienie wikarego – taką formułę kary przewiduje prawo kościelne. Jak wiemy z późniejszych donosów TW, ks. Eugeniusz Surgent mógł wówczas przeprosić biskupa (prawdopodobnie chodzi o bp. Pietraszkę, ew. kard. Wojtyłę) za niestosowne zachowanie i obiecać poprawę. Wiedza o całym zajściu opiera się na meldunku oficera SB z Krakowa por. Adama Turotszy. Na ten moment nie są znane kopie lub oryginały korespondencji biskupiej, które mogłyby zweryfikować te informacje.
Link do wniosku o przeprowadzenie rozmowy operacyjnej z ks. Surgentem

Październik 1969 r. – Służba Bezpieczeństwa przejmuje ww. list bp. Jana Nowickiego (tzw. pion "W" zajmujący się kontrolą korespondencji). Aby nie dekonspirować źródła przechwycenia dokumentu, SB przygotowuje fikcyjny list – anonim ze skargą na ks. Surgenta skierowany do Komendy Miejskiej MO w Krakowie, oparty na treści ww. listu bp. Nowickiego, legalizuje go pieczęciami Poczty Polskiej. Tak spreparowanym listem skutecznie szantażuje wikarego, informując go, że może zostać przeciwko niemu wszczęte postępowanie karne. Obietnica wyciszenia sprawy decyduje o werbunku ks. Surgenta w dniu 7.11.1969 r. jako TW „Georg”. Współpraca ta trwa kilka miesięcy (do kwietnia 1970 r.) i nie przynosi żadnych większych korzyści dla SB. Z rozmów funkcjonariusza SB z ks. Surgentem w okresie jego współpracy dowiadujemy się, że „jest pod bierną obserwacją księży z parafii, każdy krok wymienionego jest śledzony” oraz o jego konflikcie z kanclerzem kurii ks. Mikołajem Kuczkowskim „w oczach kanclerza jest »skończony«”.
Link do wniosku o zatwierdzenie dokonanego pozyskania do współpracy z SB w charakterze TW ks. Surgenta
Link do notatki służbowej sporządzonej po spotkaniu z TW „Georg ” (ks. Eugeniuszem Surgentem) z dnia 13.11.1969 r.

1971-1973 r. – ks. Surgent pełni funkcję rezydenta we wsi Sól-Kiczora (przy tamtejszej kaplicy) w parafii Milówka. Początkowo mieszka u jednej z rodzin, następnie w zakupionym przez parafian domu, w którym zorganizował salkę katechetyczną. W 1973 r. wybucha skandal – wychodzi na jaw, że w latach 1971-1973 ksiądz molestował seksualnie ministrantów i harcerzy (w sumie 12 osób).

Czerwiec 1973 r. – sprawa trafia do dyrektora miejscowej szkoły podstawowej, któremu rodzice poszkodowanych uczniów zgłaszają sprawę. Najpierw rozmawia z uczniami następnie z wikarym („robi mu awanturę”). W trakcie rozmowy z kapłanem dyrektor ustala, że w zamian za wyciszenie sprawy ks. Surgent natychmiast opuści parafię – co się staje. Prawie jednocześnie informacje o przestępcy docierają do SB. Dyrektor szkoły zostaje przesłuchany. Musi się tłumaczyć, dlaczego nie zawiadomił organów państwowych. Padają nazwiska molestowanych chłopców i szczegółowe informacje o postępowaniu księdza.
Link do informacji dot. uprawiania nierządu przez ks. Eugeniusza Surgenta
Link do notatki służbowej SB dot. przeniesienia ks. Eugeniusza Surgenta z Kiczory w związku z deprawowaniem przez niego nieletnich chłopców
Link do protokołu z przesłuchania podejrzanego ks. Eugeniusza Surgenta

W tym samym okresie (czerwiec 1973 r.) – parafianie wysyłają zawiadomienie o postępowaniu księdza do kurii krakowskiej. 18-22 czerwca 1973 r. krakowska kuria przeprowadza dochodzenie w tej sprawie. Poszkodowani chłopcy są wzywani na plebanię w Milówce. Zdaniem miejscowego zastępcy powiatowego komendanta MO w Żywcu chłopcy nie potwierdzili zarzutów stawianych księdzu. Funkcjonariusz SB zaleca pośpiech, gdyż, jego zdaniem, krakowska kuria i ks. Surgent są zainteresowani wyciszeniem sprawy. Sam ks. Surgent później (11 września na przesłuchaniu w KW w Krakowie) zezna: w czerwcu wezwał go proboszcz Milówki i oświadczył mu, że do kurii wpłynął list z zarzutami. Tego samego dnia stanął przed bp. Pietraszką, który przedstawił ks. Surgentowi zarzuty. Wówczas oskarżony zaprzeczył, ale biskup nie dał mu wiary. Ks. Surgent rzekomo poprosił o trzymiesięczny urlop, którego mu udzielono.
Link do protokołu z przesłuchania podejrzanego ks. Eugeniusza Surgenta

Początek lipca 1973 r. – ks. Surgent zostaje wyrzucony z archidiecezji krakowskiej, otrzymuje też zakaz przebywania w miejscowości Kiczora. Informację tę potwierdza wiele donosów TW, np. 28 lipca informator SB donosi, że ks. Surgent został usunięty z parafii w Kiczorze oraz że mieszkańcy parafii wystosowali list do krakowskiej kurii z żądaniem wydalenia księdza z Kiczory. Dodaje, że inna grupa mieszkańców wsi pojechała „do kurii z żądaniem pozostawienia go”. Kolejny TW 8 sierpnia 1973 r. informował, że ks. Surgent został zwolniony z pracy na terenie diecezji krakowskiej i że przebywa w prywatnym domu w Lipnicy Wielkiej.
Link do notatki służbowej w sprawie byłego TW ps. „Georg ” (ks. Eugeniusz Surgent) informującej o wyrzuceniu go z archidiecezji krakowskiej
Link do notatki służbowej SB dotyczącej przeniesienia ks. Eugeniusza Surgenta z Kiczory w związku z deprawowaniem przez niego nieletnich chłopców

Lipiec 1973 r. – rusza postępowanie sprawdzające w Komendzie Powiatowej MO w Żywcu (Biuro Śledcze MSW w Warszawie jest informowane na bieżąco). 2 sierpnia zostaje wszczęte śledztwo w Komendzie Wojewódzkiej w Krakowie, tego samego dnia zostają przesłuchani pokrzywdzeni chłopcy. Ksiądz przyznaje się do wykorzystania 12 chłopców. Poszkodowanych przesłuchano również przez biegłego psychologa a ks. Surgenta poddano badaniom psychiatrycznym. Biegli uznali, że jest osobą poczytalną i może odpowiadać za swoje czyny.
Link do wniosku o zatrzymanie i zastosowanie aresztu wobec ks. Eugeniusza Surgenta
Link do informacji dot. ks. Eugeniusza Surgenta z dnia 1.09.1973 r.
Link do telefonogramu skierowanego do Dyrektora Gabinetu MSW w sprawie zatrzymania ks. Eugeniusza Surgenta
Link do opinii sądowo-psychologicznej nt. nieletnich świadków w sprawie ks. Eugeniusza Surgenta
Link do pisma skierowanego do Kliniki Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Krakowie ws. ks. Eugeniusz Surgenta
Link do nakazu wydania ks. Eugeniusza Surgenta z aresztu do kliniki psychiatrycznej

11 listopada 1973 r. – żywiecka prokuratura kieruje akt oskarżenia przeciwko ks. Eugeniuszowi Surgentowi o dopuszczenie się czynów lubieżnych w stosunku do 6 chłopców, którzy w chwili popełnienia czynu nie skończyli jeszcze 15 lat.

Grudzień 1973 r. – zapada wyrok przed sądem karnym w Żywcu: 3 lata bezwzględnego więzienia.
Link do odpisu wyroku w sprawie ks. Eugeniusz Surgenta
Link do meldunku do Wydziału Inspekcji Biura Śledczego MSW informującego o wyroku ks. Eugeniusza Surgenta

Lipiec 1974 r. – amnestia z okazji XXX-lecia PRL (która objęła wielu więźniów), 13 września ks. Eugeniusz Surgent wychodzi warunkowo z więzienia. Od lipca 1973 r. nie jest już związany z archidiecezją krakowską. Pracy szuka później w diecezjach pomorskich.

1978 r. – funkcja wikarego w parafii Człuchów w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Po trwającym dwa i pół miesiąca okresie próbnym ks. Surgent zostaje przyjęty przez miejscowego proboszcza. Pracuje w parafiach diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej: w Przechlewie (1981), w Mirosławcu (1982), w Czarnym (1983). Wszędzie jako wikariusz.
Link do oficjalnego czasopisma kurii diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej z informacją o zatrudnieniu ks. Eugeniusza Surgenta w Przechlewie
Link do oficjalnego czasopisma kurii diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej z informacją o zatrudnieniu ks. Eugeniusza Surgenta w Mirosławcu
Link do oficjalnego czasopisma kurii diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej z informacją o zatrudnieniu ks. Eugeniusza Surgenta w Czarnym

1982 r. – oficjalne odejście ks. Eugeniusza Surgenta z archidiecezji lwowskiej z siedzibą w Lubaczowie (bp Marian Rechowicz) i przyjęcie go do diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej (bp Ignacy Jeż) czyli tzw. ekskardynacja. Od tej pory kapłan podlega wyłącznej jurysdykcji bp. Jeża.

1985 r. – zostaje proboszczem w jednoosobowej parafii w Lubnie (diecezja koszalińsko-kołobrzeska). Jego wina zgodnie z polskim prawem zostaje zatarta po upływie 10 lat od odbycia kary (które mijają w 1984 r.). W tym samym roku podejmuje współpracę z SB (do 1988 r.) jako TW „Kazik”. Od 1986 r. zdaniem wielu TW molestuje chłopców na lekcjach religii (w wieku 6-13 lat). Mimo tego SB nie wszczyna żadnych postępowań karnych.
Link do kwestionariusza dot. pozyskania i przebiegu współpracy z SB TW ps. „Kazik” (ks. Eugeniusz Surgent)
Link do notatki służbowej z rozmowy w celu pozyskania do współpracy ks. Eugeniusza Surgenta
Link do notatki służbowej nt. pedofilskich skłonności ks. Eugeniusza Surgenta

Styczeń 1988 r. – dochodzi do dwukrotnego włamania na tle rabunkowym do budynku parafii w Lubnie. Sprawców ujęto, byli nimi trzej 22-letni mężczyźni. Funkcjonariusze SB opisujący to wydarzenie twierdzą, że włamywacze byli partnerami seksualnymi ks. Surgenta z okresu jego pracy w parafii w Człuchowie (lata 1978-1981), mieli wówczas ok. 12-14 lat. Również i w tym przypadku SB sprawę wycisza.
Link do notatki służbowej ze spotkania z TW ps. „Adamski” dot. włamania na plebanię ks. Eugeniusza Surgenta

Luty 1988 r. – informacja przekazana przez TW o rzekomej delegacji wiernych z Lubna do bp. Ignacego Jeża z prośbą o przeniesienie ks. Surgenta ze względu na jego praktyki homoseksualne. Biskup podobno obiecał zająć się tą sprawą. Po tym wydarzeniu SB zawiesza współpracę z kapłanem na okres jednego roku. W 2022 r. kanclerz kurii zapytany przez dziennikarzy „Rzeczpospolitej” Tomasza Krzyżaka i Piotra Litkę o ks. Surgenta zaprzeczył, jakoby były odnotowane w archiwum diecezji jakiekolwiek skargi na ks. Surgenta i żeby były prowadzone postępowania kanoniczne.
Link do wyciągu z notatki służbowej ze spotkania z TW ps. „Adamski” dot. włamania na plebanię ks. Eugeniusza Surgenta

1992 r. – administrator w parafii w Kramarzynach następnie w Hucie Kalnej. Po nowym podziale diecezji w Polsce parafia w Karmazynach znalazła się w diecezji pelplińskiej – ks. Surgent w informatorach tej diecezji widnieje w rubryce „księża nieinkardynowani”, czyli nie zostaje przejęty przez nowego bp. Jana Bernarda Szlagę – staje się księdzem bez diecezji.