Przemówienie podczas spotkania z patriarchą Konstantynopola Bartłomiejem I

Dziękujemy Bogu również, wspominając razem błogosławione spotkanie mojego czcigodnego poprzednika papieża Pawła VI z czcigodnym patriarchą Atenagorasem I, do jakiego doszło 40 lat temu. Odbyło się ono w Jerozolimie, gdzie Jezus został wywyższony na krzyżu, by odkupić ludzkość i zgromadzić ją w jedno. Jakże opatrznościowe dla życia Kościoła było to spotkanie, śmiałe i radosne zarazem! Powodowani ufnością i miłością do Boga, nasi oświeceni poprzednicy potrafili przezwyciężyć trwające przez całe wieki uprzedzenia i niezrozumienia i dali wspaniały przykład pasterzy i przewodników Ludu Bożego. Głęboka radość, jaką napełniło ich odkrycie na nowo, że są braćmi, skłoniła ich do odnowienia z ufnością stosunków między Kościołem Rzymu i Kościołem Konstantynopola. Niech Bóg wynagrodzi im w swoim królestwie!

2. Witam Waszą Świątobliwość bardzo serdecznie, szczerze radując się, że mogę gościć Ją w tym domu, w którym żywa jest pamięć świętych apostołów. Witam również osoby towarzyszące Waszej Świątobliwości, w szczególności metropolitów i delegację Patriarchatu; pozdrawiam także grupę wiernych z archidiecezji greckoprawosławnej w Ameryce oraz grupę profesorów i studentów z Instytutu Wyższych Studiów Teologii Prawosławnej w Chambésy, którym przewodniczy biskup Makarios. Wszystkim dziękuję za życzliwą obecność.

W ciągu tych 40 lat relacji między naszymi Kościołami były ważne okazje do spotkań, które sprzyjały kształtowaniu ducha wzajemnego pojednania. Nie możemy zapomnieć na przykład wymiany wizyt papieża Pawła VI i patriarchy Atenagorasa I w 1967 r. Zachowuję także żywo w pamięci swoją wizytę w Fanar w 1979 r. i ogłoszenie, wspólnie z Patriarchą Dimitriosem I, rozpoczęcia dialogu teologicznego. Wspominam ponadto wizytę patriarchy Dimitriosa I w Rzymie w 1987 r. oraz wizytę Waszej Świątobliwości w 1995 r., a także inne znaczące okazje do spotkań. Liczne są oznaki wspólnego zaangażowania, pozwalającego kontynuować podjętą drogę, żeby jak najszybciej mogła się wypełnić wola Chrystusa: ut unum sint! (aby stanowili jedno!).

3. Obciążeniem na tej drodze były z pewnością wspomnienia bolesnych wydarzeń z przeszłości. W tym kontekście nie możemy zapominać zwłaszcza o tym, co wydarzyło się w kwietniu 1204 r. Wojsko, które wyruszyło, by przywrócić chrześcijaństwu Ziemię Świętą, skierowało się na Konstantynopol, podbiło go i złupiło, przelewając krew braci w wierze. Nie sposób i dziś, po upływie ośmiu wieków, nie podzielać oburzenia i bólu, jakie natychmiast okazał na wiadomość o tym, co się wydarzyło, papież Innocenty III. Po tak długim czasie możemy bardziej obiektywnie oceniać tamte wydarzenia, choć jesteśmy świadomi, jak trudno jest dociekać pełnej prawdy historycznej.

Pomaga nam w tym napomnienie apostoła Pawła: «Przeto nie sądźcie przedwcześnie, dopóki nie przyjdzie Pan, który rozjaśni to, co w ciemnościach ukryte, i ujawni zamysły serc» (1 Kor 4, 5). Módlmy się zatem razem, aby Pan historii oczyścił naszą pamięć z wszelkich uprzedzeń i uraz i pozwolił, byśmy wolni szli drogą wiodącą do jedności.

4. Zachęca nas do tego również przykład pozostawiony przez patriarchę Atenagorasa I i papieża Pawła VI, których spotkanie dziś upamiętniamy. Niech wspomnienie tego wydarzenia przyczyni się do szybkiego postępu w dialogu i w umacnianiu wzajemnych braterskich relacji. Ważnym środkiem służącym temu celowi jest dialog teologiczny, prowadzony za pośrednictwem Komisji Mieszanej. Dlatego ufam, że zostanie on jak najszybciej znów podjęty. Jestem bowiem przekonany o jego pilnej potrzebie i ja sam oraz moi współpracownicy pragniemy wykorzystać wszelkie środki, by umacniać ducha wzajemnego otwarcia i zrozumienia, dochowując wierności Ewangelii i wspólnej tradycji apostolskiej. Na tę drogę kieruje nas stare i wciąż nowe przykazanie miłości, które apostoł Paweł wyraził w znanych słowach: «W miłości braterskiej nawzajem bądźcie sobie życzliwi. W okazywaniu czci jedni drugich wyprzedzajcie» (Rz 12, 10).

5. Te pragnienia pojednania i pełnej komunii zawierzam świętym apostołom, których dziś wspominamy. Prośmy ich z ufnością, aby ich niebieskie wstawiennictwo umocniło nas w wierze i pozwoliło wytrwale dążyć do jak najszybszego wypełnienia woli Chrystusa. Niech nam wyjedna ten dar Maryja, Matka Tego, który powołuje nas wszystkich do pełnej jedności w Jego miłości.

W tym duchu raz jeszcze serdecznie pozdrawiam Waszą Świątobliwość i wszystkich czcigodnych gości.