Starania o pokój

W 1978 roku doszło do konfliktu między dwoma katolickimi krajami o wyspy leżące w rejonie kanale Beagle. Zaplanowano już działania wojenne. Do mediacji włączył się Jan Paweł II, który wysłał w rejon konfliktu kardynała Antonio Samorè. Misja dyplomatyczna kardynała zakończyła się sukcesem. Oba kraje oficjalnie poprosiły Stolicę Apostolską o mediację w konflikcie. Ostatecznie podpisano porozumienie, które położyło kres niebezpieczeństwu wojny. Warto zaznaczyć, że Stolica Apostolska ostatni raz występowała w roli międzynarodowego mediatora 100 lat wcześniej.

Trudnym wyzwaniem dyplomatycznym była pielgrzymka do Wielkiej Brytanii w 1982 roku. Dwa miesiące przed jej rozpoczęciem armia Argentyny zajęła brytyjskie Falklandy. W odpowiedzi flota brytyjska wyruszyła, aby odbić wyspy. W tym momencie pojawił się dylemat, czy Papież ma odwiedzić kraj będący w stanie wojny. Nalegali na to Brytyjczycy, a Argentyna uważała, że będzie to oznaczało opowiedzenie się po stronie Wielkiej Brytanii. Jan Paweł II zaprosił wtedy do Rzymu biskupów brytyjskich oraz argentyńskich, przedyskutował wspólnie zaistniałą sytuację, odprawił z nimi publicznie mszę świętą w intencji pokoju i pojednania oraz ogłosił, że po wizycie na Wyspach Brytyjskich dodatkowo odwiedzi Argentynę. I tak się stało. Po wizycie w Wielkiej Brytanii Papież przybył do Argentyny, gdy już było wiadomo, że ten kraj przegra tę wojnę, co było dla Argentyńczyków pocieszeniem w sytuacji klęski militarnej.
Jan Paweł II i cała dyplomacja watykańska także aktywnie angażowała się w przywrócenie pokoju na Bałkanach, gdy wybuchła wojna w Kosowie w 1998 roku poprzez działania na forum międzynarodowym, misję papieskiego wysłannika czy pomoc materialną. Papież także usilnie nawoływał – w tym przypadku i w czasie innych konfliktów – do modlitwy o pokój. Nie zawsze światowi przywódcy słuchali głosu Jana Pawła II.
W roku 2003 Papież usilnie zabiegał o powstrzymanie uderzenia międzynarodowej koalicji kierowanej przez Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię na Irak w celu obalenia reżimu Saddama Husseina. Wysyłał swoich przedstawicieli do Iraku i Waszyngtonu, publicznie apelował o wstrzymanie działań wojennych. Wojna, która wtedy wybuchła, pociągnęła za sobą długotrwałe skutki, widoczne do dziś. 

Odwiedził następujące instytucje:
– Organizacja Narodów Zjednoczonych, Nowy Jork (USA)
2 października 1979. Przemówienie dotyczyło praw człowieka, m.in. wolności religijnej. Papież nawiązał do sytuacji w krajach, w których brakuje swobód obywatelskich, mimo podpisywania międzynarodowych konwencji (chodzi o kraje za Żelazną Kurtyną).
– UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury), Paryż, 2 czerwca 1980.
– Parlament Europejski, Rada Europy, Trybunał Praw Człowieka
W czasie podróży do Francji w dniach 8-11 października 1988 roku Jan Paweł II odwiedził instytucje europejskie mające swe siedziby w Strasburgu: Radę Europejską, Parlament Europejski i Trybunał Praw Człowieka. W Parlamencie Europejskim ukazywał perspektywę rozszerzenia Wspólnoty Europejskiej na Wschód: „Do reprezentowanych tu dziś narodów w przyszłości – mówił – będą mogły z pewnością przyłączyć się także inne. Pragnieniem moim jako najwyższego pasterza Kościoła powszechnego, który pochodzi ze wschodniej Europy i zna aspiracje ludów słowiańskich, tego drugiego „płuca” naszej wspólnej europejskiej ojczyzny – jest to, by Europa suwerenna i wyposażona w wolne instytucje rozszerzyła się kiedyś aż do granic, jakie wyznacza jej geografia, a bardziej jeszcze historia”.

Rok 1986 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Pokoju. Również Ojciec Święty zaapelował o żarliwą modlitwę w tej intencji i zapowiedział zwołanie międzyreligijnego spotkania modlitewnego w tej intencji w Asyżu.
Na zaproszenie Ojca Świętego odpowiedziało 47 delegacji reprezentujących Kościoły i wspólnoty chrześcijańskie, oraz 13 delegacji reprezentujących religie niechrześcijańskie. Spotkanie odbyło się w Asyżu – mieście św. Franciszka – 27 października 1986 roku. W przemówieniu końcowym papież zaznaczył, że „pokój zależy przede wszystkim od tej Mocy, nazywanej Bogiem, która – jak wierzą chrześcijanie – objawiła się w Chrystusie. Takie jest znaczenie tego Światowego Dnia Modlitwy”.

• 28 października 1988 w Rzymie;
• 23 stycznia 1994 na Bałkanach;
• 15 czerwca 1994 w Rwandzie (gdzie trwała wojna domowa i ludobójstwo);
• 24 stycznia 2002 – ponownie spotkał się w Asyżu z przywódcami religijnymi świata; modlono się o pokój w związku z zamachami z 11 września (USA) i wojną w Afganistanie.

Warto zaznaczyć, że co roku jest obchodzony na świecie Międzynarodowy Dzień Modlitw o Pokój. Jest to inicjatywa organizacji ekumenicznej - Światowej Rady Kościołów. Ów „duch Asyżu”, do którego Ojciec Święty wracał jeszcze wielokrotnie, niemal do ostatnich swych dni, znalazł potem wielu naśladowców. Owocem tego „Asyżu I” są organizowane co roku od 1987 po dziś dzień przez rzymską Wspólnotę św. Idziego spotkania w ramach cyklu „Ludzie i Religie”. Międzyreligijne spotkania w intencji pokoju organizowali też przez wiele lat buddyści japońscy na świętej dla nich górze Hiei, a w Polsce podobne inicjatywy podejmuje się np. w Gdańsku i we Wrocławiu.