Pielgrzymka Jubileuszowa Jana Pawła II, etap I, Egipt, 24-26 lutego 2000

Zgodnie z tradycją początki Kościoła w Egipcie sięgają I wieku n.e., i są związane z działalnością św. Marka Ewangelisty, który miał założyć biskupstwo w Aleksandrii. Kraj ten był w czasach starożytnych ważnym ośrodkiem myśli teologicznej, tutaj też rozwijało się życie monastyczne. Do podziału chrześcijaństwa w Egipcie doszło już w V wieku, kiedy to Sobór Chalcedoński potępił monofizytyzm (doktryna dotycząca natury Chrystusa). Część wiernych odłączyła się wtedy od Kościoła powszechnego, dając początek Kościołowi koptyjskiemu (Koptyjski Kościół Ortodoksyjny). Ci, którzy zostali w Kościele katolickim, zwani melchitami, w XIII wieku zerwali łączność z Rzymem; przechodząc do Kościołów prawosławnych.
Istnieje również w Egipcie katolicka wspólnota koptyjska (w łączności z Rzymem) oraz inne katolickie wspólnoty — łacińska, greckomelchicka, maronicka, syryjska, chaldejska oraz ormiańska. Ogółem wszyscy chrześcijanie należą do mniejszości, gdyż muzułmanie stanowią ponad 90% 100-milionowej ludności.

Pierwszego dnia wizyty papież wylądował popołudniu, jednak zdążył się spotkać ze Zwierzchnikiem Ortodoksyjnego Kościoła Koptyjskiego papieżem Szenudą III oraz Wielkim Szejkiem Mohammedem Sayedem Tantawi — najwyższym przedstawicielem hierarchii muzułmańskiej Egiptu.
Następnego dnia w kairskim Pałacu Sportu sprawował Eucharystię według obrządku rzymskiego (link do transmisji radiowej), w której uczestniczyło ok. 20 tys. wiernych. Mszę św. odprawiano w języku francuskim, śpiewy liturgiczne wykonywano w językach koptyjskim, ormiańskim i arabskim, a kapłani byli odziani w szaty liturgiczne charakterystyczne dla różnych tradycji.
Ważnym punktem było spotkanie ekumeniczne w katedrze pod wezwaniem Matki Bożej Patronki Egiptu, będącej głównym kościołem koptyjskiego katolickiego Patriarchatu Aleksandrii, na którym zgromadzili się przedstawiciele starożytnych Kościołów chrześcijańskich, wspólnoty anglikańskiej i luterańskiej, a także duchowni muzułmańscy.

Kulminacyjnym momentem pielgrzymki były odwiedziny Góry Synaj, na której zgodnie z Pismem Świętym Mojżesz otrzymał od Boga Dziesięć Przykazań na kamiennych tablicach. Okolice góry Synaj są kolebką chrześcijańskiego monastycyzmu. W VI w. cesarz Justynian zbudował tam klasztor otoczony murem obronnym, w którym są w przechowywane relikwie św. Katarzyny Aleksandyjskiej, a także bezcenne pamiątki chrześcijańskiej kultury. Klasztorem opiekuje się autonomiczna wspólnota mnichów greckoprawosławnych.
Wchodząc do Kaplica Krzewu Gorejącego, Papież zdjął buty, ucałował ziemię i pogrążył się w modlitwie (zgodnie z Biblią Bóg objawił się Mojżeszowi w gorejącym krzewi). Uczcił także relikwie św. Katarzyny i  obejrzał niektóre cenne ikony, rękopisy biblijne i sprzęty liturgiczne. W gaju oliwnym wewnątrz klasztoru przewodniczył liturgii słowa (link do transmisji radiowej).

Po powrocie do Rzymu, podczas audiencji generalnej 1 III 2000, papież tak komentował to wydarzenie: „Z wielką radością mogłem w ubiegłym tygodniu udać się z pielgrzymką do Egiptu śladami Mojżesza. Szczytowym punktem tego niezwykłego przeżycia był pobyt u stóp Góry Synaj, Góry Świętej: świętej, ponieważ na niej sam Bóg ukazał się swojemu słudze Mojżeszowi i objawił mu swoje Imię; świętej poza tym dlatego, że Bóg dał w darze swemu ludowi swoje Prawo, Dziesięć Przykazań; świętej wreszcie dlatego, że wierzący przez swoją stałą obecność uczynili Górę Synaj miejscem modlitwy”.

Klasztor św. Katarzyny, fot. Wikipedia

Jan Paweł II rozpoczął swoją dwuetapową pielgrzymkę śladami historii zbawienia od odwiedzenia miejsca, w którym Bóg dał ludowi izraelskiemu Dekalog – Dziesięć Przykazań. Pielgrzymka miała wymiar ekumeniczny i wniosła pewien postęp do dialogu z muzułmanami. Mówiąc o wizycie w klasztorze św. Katarzyny u stóp Synaju, papież podkreślił wyraźnie, że „będzie [ona] momentem usilnej modlitwy o pokój i zgodę międzyreligijną”. I mówił dalej: „Czynienie zła, popieranie przemocy i konfliktu w imię religii jest straszliwą sprzecznością i wielką obrazą Boga. (...) Musimy wszyscy działać na rzecz wzrastającego zaangażowania w dialog międzyreligijny, wielki znak nadziei dla narodów świata. „As-salam alaikum” - Pokój niech będzie z wami!”.

Msza św. odprawiona w Pałacu Sportu w Kairze z udziałem ok. 20 tys. wiernych była  pierwszą w Egipcie liturgią eucharystyczną sprawowana w miejscu publicznym, poza murami kościoła.

„Objawiając się na górze i przekazując swoje Prawo, Bóg objawił człowieka samemu człowiekowi. Synaj wznosi się w samym sercu prawdy o człowieku i o jego przeznaczeniu.
Poszukując tej prawdy, mnisi z tego klasztoru rozbili swój namiot w cieniu Synaju. Klasztor Przemienienia i św. Katarzyny nosi na sobie liczne znamiona czasu i burzliwych dziejów człowieka, ale trwa niezłomnie jako świadek Bożej miłości i mądrości. Przez stulecia mnisi wywodzący się z wszystkich chrześcijańskich tradycji żyli i modlili się wspólnie w tym klasztorze, słuchając Słowa, w którym mieszka pełnia mądrości i miłości Ojca. W tym właśnie klasztorze św. Jan Klimak napisał Drabinę raju — arcydzieło duchowości, które do dziś jest natchnieniem dla mnichów i mniszek, na Wschodzie i na Zachodzie, z pokolenia na pokolenie. Wszystko to dokonywało się pod przemożną opieką Wielkiej Matki Boga. Już w III w. egipscy chrześcijanie przyzywali Ją słowami pełnymi ufności: Pod Twoją obronę uciekamy się, święta Boża Rodzicielko! Sub Tuum praesidium confugimus, sancta Dei Genetrix!

Na przestrzeni wieków klasztor ten był niezwykłym miejscem spotkania osób należących do różnych Kościołów, tradycji i kultur. Modlę się, aby w nowym tysiącleciu klasztor św. Katarzyny stanowił świetlistą pochodnię, która wzywa Kościoły do głębszego poznawania się nawzajem i do odkrywania, jak ważne jest w oczach Boga to, co jednoczy nas z Chrystusem”.

Bibliografia:
- (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
- opoka.org.pl, Pielgrzymka Jana Pawła II na górę Synaj 24-26 lutego 2000 r.