Katecheza o Iz 40, 10-17

Pieśń ta składa się z dwu części: pierwsze dwa wiersze zaczerpnięte są z końcowej partii pięknej wyroczni pocieszenia, zapowiadającej powrót wygnańców do Jerozolimy, pod przewodnictwem samego Boga (por. Iz 40, 1-11). Wiersze następne stanowią początek mowy apologetycznej, która wysławia wszechwiedzę i wszechmoc Boga, a jednocześnie ostro krytykuje twórców bożków.

2. A zatem na początku tekstu liturgicznego pojawia się potężna postać Boga, powracającego do Jeruzalem w ślad za swą zdobyczą, niczym Jakub, który powrócił do Ziemi Świętej idąc za swymi stadami (por. Rdz 31, 17; 32, 17). Zwycięskie trofeum Boga stanowią Żydzi, których wyrwał On z rąk zdobywców. Bóg ukazany jest więc jako «pasterz» (Iz 40, 11). Obraz ten, pojawiający się często w Biblii i innych starożytnych tradycjach, kojarzy się z przewodnictwem i władzą, w tym wypadku jednakże opis jest pełen delikatności i czułości, ponieważ pasterz jest również towarzyszem w wędrówce owiec (por. Ps 23 [22]). W trosce o trzodę nie tylko ją żywi i pilnuje, by się nie rozproszyła, ale także pochyla się czule nad jagniętami i owcami karmiącymi (Iz 40, 11).

3. Po opisie wejścia na scenę Pana — króla i pasterza, następuje refleksja nad Jego działaniem jako Stwórcy wszystkiego. Nikt nie może Mu dorównać w tym wspaniałym i ogromnym dziele: z pewnością nie człowiek, a tym bardziej nie bożki — byty martwe i bezsilne. Następnie prorok stawia kilka pytań retorycznych, czyli takich, które zawierają już odpowiedź. Prowadzą one niejako do ostatecznej konkluzji: nikt nie może mierzyć się z Bogiem ani uzurpować sobie Jego olbrzymiej potęgi lub Jego niezmierzonej mądrości.

Nikt nie może zmierzyć olbrzymiego wszechświata stworzonego przez Boga. Prorok daje do zrozumienia, że ludzkie narzędzia są śmieszne i nieadekwatne w obliczu tego zadania. Z drugiej strony, Bóg był jedynym twórcą. Nikt nie był w stanie Mu pomóc lub doradzić w tak ogromnym dziele, jakim jest stworzenie kosmosu (por. ww. 13-14).

W swej osiemnastej Katechezie chrzcielnej św. Cyryl Jerozolimski, nawiązując do omawianej przez nas Pieśni zachęca, byśmy nie przykładali do Boga miary naszych ludzkich ograniczeń: «Dla ciebie, tak mały i słaby człowieku, istnieje wielki dystans między krajem Gotów i Indiami, Hiszpanią i Persją, jednakże dla Boga, który dzierży w swym ręku cały świat, każda ziemia jest blisko» (Le catechesi [Katechezy], Roma 1993, s. 408).

4. Po wysławieniu wszechmocy Boga w stworzeniu prorok ukazuje Jego panowanie w dziejach, czyli nad narodami, nad ludzkością zamieszkującą ziemię. Mieszkańcy terytoriów znanych, a także bardzo odległych krain, które Biblia nazywa dalekimi «wyspami», to rzeczywistość o wymiarach mikroskopijnych wobec nieskończonej wielkości Boga. Stosowane tu obrazy są sugestywne i wyraziste: narody są «jak kropla wody u wiadra», «pyłek na szali» i jak «ziarnko prochu» (Iz 40, 15).

Nikt nie jest w stanie złożyć ofiary godnej tego wielkiego Pana i Króla: nie wystarczyłoby wszystkich zwierząt ofiarnych ziemi ani wszystkich lasów cedrowych w Libanie, by rozpalić ogień tego całopalenia (por. w. 16). Prorok uświadamia człowiekowi jego ograniczenia wobec niezmierzonej wielkości i suwerennej wszechmocy Boga. Konkluzja jest lapidarna: «Ni-czym są przed Nim wszystkie ludy i znaczą dla Niego tyle, co nicość i pustka» (w. 17).

5. Tak więc od samego początku dnia wierny zostaje wezwany do adorowania wszechmocnego Pana. Oto fragment rozważania św. Grzegorza z Nyssy, Ojca Kościoła kapadockiego (IV w.), na temat słów Pieśni Izajasza: «Kiedy słyszymy słowo 'wszechmocny', myślimy o tym, że Bóg podtrzymuje w istnieniu wszystkie rzeczy, zarówno te, które są wytworem myśli, jak i te, które należą do stworzenia materialnego. Z tego bowiem powodu On zamyka okrąg ziemski, dlatego ma w swym ręku krańce ziemi, dlatego w Jego dłoni mieści się niebo, dlatego mierzy wodę ręką, dlatego zawiera w sobie całe myślące stworzenie: aby wszystkie rzeczy trwały w istnieniu, utrzymywane z mocą przez moc, która je scala» (Teologia trinitaria, Milano, 1994, s. 625).

Św. Hieronim natomiast wyraża swój podziw wobec innej jeszcze niezwykłej prawdy: prawdy o Chrystusie, który «istniejąc w postaci Bożej, (...) ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi, stając się podobnym do ludzi» (Flp 2, 6-7). Jak pisze, ten nieskończony i wszechmocny Bóg stał się mały i ograniczony. Św. Hieronim kontempluje Go w stajni betlejemskiej i mówi z przejęciem: «Ten, który w swej dłoni zamyka wszechświat, oto leży w ciasnym żłobie» (Lettera 22, 29, w: Opere scelte, I, Torino 1971, s. 379).

Więź z zakonami klauzurowymi

W związku z jutrzejszym wspomnieniem Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny Kościół szczególnie serdecznymi myślami otacza zakonnice klauzurowe. Poprzez swą modlitewną obecność w tak wielu miejscach świata wzywają one wszystkich chrześcijan, aby nie zapominali o prymacie Boga w życiu.

Te siostry postanowiły całkowicie poświęcić się modlitwie i żyją z tego, co daje im Opatrzność dzięki hojności wiernych. Wyrażam im prawdziwe uznanie za niezbędny wkład, jaki wnoszą w ewangelizację; jednocześnie proszę wszystkich, by zechcieli wspierać je duchowo i materialnie.

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Serdecznie witam pielgrzymów z Polski, z Londynu i z innych krajów. W katechezie dzisiejszej rozważamy słowa Kantyku proroka Izajasza. Jest to pieśń, w której prorok pociesza Izraela i zapowiada powrót wygnańców do Jerozolimy. To pocieszenie opiera na prawdzie o wszechmocy i nieskończonej mądrości Boga. Bóg Wszechmogący nie tylko stworzył świat ,i ludzi, ale z mądrością włada stworzeniem i przez wieki jak pasterz pochyla się nad człowiekiem, chroni go i łagodnie prowadzi przez życie.

Szczęść Boże wszystkim pielgrzymom!