1 Po rozważeniu eschatologicznego celu naszej egzystencji, czyli życia wiecznego, pragniemy obecnie zastanowić się nad prowadzącą do niego drogą. Rozwiniemy zatem myśl zawartą w liście apostolskim Tertio millennio adveniente: „Całe życie chrześcijańskie jest jakby wielkim pielgrzymowaniem do domu Ojca, którego bezwarunkową miłość do każdego człowieka, a zwłaszcza do «syna marnotrawnego» (por. Łk 15,11-32), odkrywamy na nowo każdego dnia. To pielgrzymowanie angażuje wnętrze osoby, rozszerza się na wspólnotę wierzących, aby ostatecznie ogarnąć całą ludzkość”1. W rzeczywistości to, co chrześcijanin pewnego dnia będzie przeżywał w pełni, jest już w pewien sposób antycypowane dzisiaj. Pascha Pana stanowi bowiem początek życia w przyszłym świecie.

2 Stary Testament przygotowuje zapowiedź tej prawdy w złożonej tematyce Księgi Wyjścia. Droga narodu wybranego do Ziemi Obiecanej (por. Wj 6,6) jest jakby wspaniałym obrazem drogi chrześcijanina do domu Ojca. Oczywiście różnica jest zasadnicza: o ile w starożytnym Wyjściu wyzwolenie oznaczało objęcie w posiadanie ziemi, daru przemijającego jak wszelka ludzka rzeczywistość, o tyle nowe „Wyjście” jest zmierzaniem do domu Ojca, w perspektywie ostatecznej i wiecznej, wykraczającej poza dzieje człowieka i wszechświata. Ziemia Obiecana Starego Testamentu faktycznie została utracona w następstwie upadku dwóch królestw i niewoli babilońskiej, a to z kolei przyczyniło się do rozwoju idei powrotu jako nowego Wyjścia. Jednakże wędrówka ta nie zakończyła się jedynie nowym osiedleniem o charakterze geograficznym czy politycznym, ale otworzyła się na wizję „eschatologiczną”, która stanowiła zapowiedź pełnego objawienia w Chrystusie. Taka jest właśnie perspektywa uniwersalistycznych obrazów, opisujących w Księdze Izajasza drogę narodów i dziejów do nowego Jeruzalem, centrum świata (por. Iz 56-66).

3 Nowy Testament zapowiada spełnienie się tego długiego oczekiwania i wskazuje na Chrystusa jako Zbawiciela świata: „Gdy jednak nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego, zrodzonego z niewiasty, zrodzonego pod Prawem, aby wykupił tych, którzy podlegali Prawu, abyśmy mogli otrzymać przybrane synostwo” (Ga 4,4-5). W świetle tej zapowiedzi już obecne życie upływa pod znakiem zbawienia. Urzeczywistnia się ono w wydarzeniu Jezusa z Nazaretu, którego szczytem jest Pascha, ale dokona się w pełni podczas „paruzji” – ostatecznego przyjścia Chrystusa. Według św. Pawła droga zbawienia, która łączy przeszłość z teraźniejszością i kieruje ją ku przyszłości, jest wynikiem zamysłu Bożego, skoncentrowanego całkowicie na tajemnicy Chrystusa. Jest to tajemnica woli Boga według Jego „postanowienia, które przedtem w Nim powziął dla dokonania pełni czasów, aby wszystko na nowo zjednoczyć w Chrystusie jako Głowie: to, co w niebiosach, i to, co na ziemi” (Ef 1,9-10)2. W zamyśle Bożym teraźniejszość jest czasem tego, co „już i jeszcze nie”, jest czasem już dokonanego zbawienia i drogą prowadzącą do jego doskonałego spełnienia się: „aż dojdziemy wszyscy razem do jedności wiary i pełnego poznania Syna Bożego, do człowieka doskonałego, do miary wielkości według Pełni Chrystusa” (Ef 4,13).

4 Wzrastanie do takiej doskonałości w Chrystusie, a więc do doświadczenia tajemnicy trynitarnej, oznacza, że Pascha spełni się i będzie obchodzona w pełni dopiero w eschatologicznym Królestwie Bożym (por. Łk 22,16). Jednakże wydarzenie wcielenia, krzyża i zmartwychwstania stanowi już ostateczne Boże Objawienie. Dar odkupienia, który wydarzenie to zakłada, wpisuje się w dzieje naszej ludzkiej wolności powołanej do tego, by odpowiedzieć na wezwanie do zbawienia. Życie chrześcijańskie jest uczestnictwem w tajemnicy paschalnej, jest drogą krzyża i zmartwychwstania. Drogą krzyża, ponieważ nasza egzystencja stale poddawana jest oczyszczeniu, które prowadzi do przezwyciężenia starego świata naznaczonego grzechem. Drogą zmartwychwstania, ponieważ wskrzeszając Chrystusa, Ojciec pokonał grzech i dlatego w człowieku wierzącym „sąd krzyża” staje się „sprawiedliwością Bożą”, to znaczy triumfem Jego Prawdy i Jego Miłości nad przewrotnością świata.

5 Życie chrześcijańskie jest w ostateczności dorastaniem do tajemnicy wiecznej Paschy. Wymaga więc stałego wpatrywania się w cel, w rzeczywistości ostateczne, ale jednocześnie zaangażowania się w rzeczywistości „przedostateczne”: pomiędzy nimi a eschatologicznym celem nie ma sprzeczności, a wręcz przeciwnie – wiąże je wzajemnie ubogacający związek. Nawet jeśli podkreślamy zawsze prymat wieczności, nie przeszkadza to, byśmy w świetle Bożym przeżywali właściwie rzeczywistości doczesne3. Potrzebne jest zatem oczyszczenie wszystkiego, co ludzkie, i wszelkiej działalności ziemskiej, by coraz bardziej było w nich widoczne Misterium Paschy Pana. Jak bowiem przypomniał nam Sobór, ludzka działalność, której zawsze towarzyszy znak grzechu, zostaje oczyszczona i udoskonalona przez misterium paschalne tak, że „ Jeżeli krzewić będziemy na ziemi w duchu Pana i wedle Jego zlecenia godność ludzką, wspólnotę braterską i wolność, to znaczy wszystkie dobra natury oraz owoce naszej zapobiegliwości, to odnajdziemy je potem na nowo, ale oczyszczone ze wszystkiego brudu, rozświetlone i przemienione, gdy Chrystus odda Ojcu «wieczne i powszechne królestwo»”4. To wieczne światło oświeca życie i całe dzieje człowieka na ziemi.